BioNoord – Leek: een nieuwe jas, een vertrouwd geluid
Wat er aan vooraf ging
Veel biologische boeren, handelaren, producenten en winkeliers van het eerste uur (jaren zeventig) hadden, toen ze begonnen aan hun carrière, geen kaas gegeten van hun vak. Wat hun dreef was het ideaal van een wereld waarin andere – alternatieve – waarden belangrijker werden gevonden dan de gangbare. Het moest toch mogelijk zijn om milieu- en mensvriendelijker te leven en werken. Mensvriendelijker vond zijn weg in de talloze stichtingen en coöperaties waarin medewerkers van winkels en groothandels zich organiseerden. Zonder een klassieke directeur en met weinig beloningsverschillen. Verantwoordelijkheden werden verdeeld maar ook gedeeld. Ongeacht het werk moest iedereen profiteren. Ook de boer, de spil in dit netwerk, kreeg een ‘eerlijke’ prijs voor zijn werk.
Boudewijn Taminiau en Maud Makkinga begonnen, met vier andere, aldus in 1981 de Zaai-ster, groothandel in biologische verswaren in Leek, nadat ze daarvoor een aantal jaren, zonder vooropleiding, biologisch hadden geboerd op de Zandhoogte bij Tolbert.
Doorzettingsvermogen, geen ruzie in de tent, relativering, goede relaties met de afnemers en de boeren en een groeiende vraag….. het waren de ingrediënten van de koolachtige groei van het bedrijf: in 2017 werkten er zo’n 80 man en reden elf Zaai-stervrachtwagens rond om uitsluitend in de noordelijke drie provincies aan natuurvoedingswinkels, horeca, zorginstellingen, supermarkten te leveren.
Eind 2017 nam Udea uit Veghel, de grootste groothandel in biologische producten in Nederland, het bedrijf over na het pensioneren van drie vennoten. Er zou een productie-eenheid achterblijven in de Stevinstraat in Leek, maar Udea wisselde een paar keer van koers, verloor de distributiecontracten met Natudis en De Nieuwe Band, twee concullega’s, en langzaam of eigenlijk heel snel, liep het bedrijf leeg. Medewerkers namen of kregen ontslag. In het pand zit nog een kleine verkoopafdeling van Udea.
Was dit het bloedeloze eind van een mooi en voor de ontwikkeling van biologisch in het noorden belangrijk bedrijf?
Enkele oud-medewerkers van de Zaai-ster hadden de overgang met lede ogen aangekeken en hoorden van diverse biowinkeliers dat ze slecht beleverd werden. En wederom besloot een zestal om in januari 2018 te starten met een groothandel in verse biologische producten. Standplaats Leek, Eiberkamp 2. Naam: BioNoord. Want van ‘Dichtbij het Verst’. Geen gerij vanuit Brabant maar zoveel mogelijk betrekken en verdelen uit en in het noorden.
Tijd voor een bezoek.
Leek, 9 augustus 2018
Lammert Hazeloop zit achter een van de computers in het kantoor van Bionoord. Het pand is vier jaar oud, het oogt fris. Zijn broer Henk komt even later binnen vanuit de opslaghal waar hij in de koelcel groente en zuivel heeft klaargezet. Een oomzegger werkt bij de collega in droogwaren, De Nieuwe Band, en de tienerzoon reed met vader Henk mee op de vrachtauto in de vakantie. Een groene familie. Lammert is de administrateur van BioNoord en een oude rot in het vak. Nu als mede-eigenaar zijn de taken en verantwoordelijkheden anders en groter geworden. In het eerste half jaar heeft BioNoord een bliksemstart. Men wist dat een aantal winkels zeer verlegen zaten om een nieuwe, oude vertrouwde, leverancier die minder hoge leveringseisen stelt. Inmiddels zijn er zeventig klanten en de groei is er niet uit.
We lopen de grote, ongeveer zeven meter hoge hal in waar twee grote koelcellen staan. Een groothandel in verswaren beginnen betekent fors investeren in een pand, koelingen, auto´s, automatisering, voorraad waardoor je weet dat het een paar jaar kan duren voordat de zwarte cijfers komen.
Er waren kleine en grote meevallers. Zo konden, met wat duivels geluk, voor een prikkie een paar honderd oude rolcontainers gekocht worden van de Zaai-ster/Udea. De tweede koelcel, die veel eerder dan gepland, gekocht werd, was een treffer via Marktplaats.
Binnen enkele weken wordt de economische basis van BioNoord versterkt doordat men ook de droogwaren van De Nieuwe Band gaat vervoeren. Dat betekent vollere vrachtwagens en rendabelere vervoerkilometers. In de Zaai-stertijd reden de vrachtauto’s ruim 100.000 kilometer per jaar. En dat is exact de reden waarom Udea, die vanuit Brabant vervoert, hoge leveringseisen stelt.
Het noorden is dunbevolkt met betrekkelijk weinig (grote) winkels en andere afzetpunten waardoor er weinig verdiend kan worden als de vrachtauto´s heen en weer niet vol zitten.
Dat is ook een van de reden dat die andere groothandel in vers, Odin uit Geldermalsen besloten heeft om één van de vennoten van BioNoord te worden en niet zelf te proberen vers te verdelen. Uiteraard koopt BioNoord dan de meeste producten weer in bij Odin. Handel is Stratego en Hartenjagen tegelijk.
Inmiddels is Mark van Bergen binnen en begint relaxt met het bellen van de winkels voor de verkoop. Jammer dat Korrie van der Heide nog in de vrachtauto ergens onderweg zit, want een van de redenen waarom men BioNoord succes gunt is de vertrouwdheid van de eigenaren met de handel en met de winkeliers. Dochter Sylvana van der Heide en Jaap Walters ontbreken ook, maar al met al zit er een ervaren team achter BioNoord. Ik schat dat er zo’n 100 jaar degelijke werkervaring in de groep zit. Geen wonder dat financiers als de Rabobank en de Kredietunie kredietaanvragen steunden. Het pand van BioNoord zou binnen afzienbare tijd wel eens te klein kunnen zijn.
Terwijl ik bij de halte aan de A7 wacht op de bus naar Groningen zie ik daar opeens het vertrouwde groene logo van de Zaai-ster op een Udea-vrachtauto de rotonde opdraaien. Iedere ondernemer hoopt, net als Faust, dat zijn bedrijf door goede daden het eeuwige leven heeft. Ik kijk met melancholie naar de Zaai-sterwagen. Ongetwijfeld zijn de oude oprichters van het bedrijf blij met deze (door)start van BioNoord.
Een nieuwe jas, een vertrouwd geluid.
Jacob